حقوق و دستمزد(بخش ششم)

در بخش پایانی این وبلاگ به اخرین سوالات مربوطه در حوضه حقوق و دستمزد خواهیم پرداخت.

17. چه بخش‌هایی از حقوق و مزایا از پرداخت مالیات معاف هستند؟

طبق ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم، کلیه پرداختی‌های حقوق باید با توجه به جدول پلکانی مالیات، مشمول مالیات شوند.

نکات مهم: بخشی از حقوق (مثلاً در سال ۱۴۰4، ماهانه تا ۱2 میلیون تومان) معاف از مالیات هست.

 مبلغ مازاد به‌صورت پلکانی مشمول مالیات ۱۰٪، ۱۵٪، ۲۰٪ و … می‌شود.

 نکته: مالیات توسط کارفرما محاسبه، کسر و به اداره دارایی پرداخت می‌شود.

بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم، موارد زیر از مالیات معاف‌اند:

عیدی تا سقف معین

هزینه مأموریت

 حق اولاد (در حد قانونی)

مزایای غیرمستمر موردی

18.انواع قراردادهای کاری در قانون کار ایران کدام اند و چه تفاوت‌هایی از نظر حقوق، مزایا، تعهدات کارفرما و امنیت شغلی برای کارگر ایجاد می‌کنند؟

نوع قرارداد کاری که بین کارگر و کارفرما منعقد می‌شود، تأثیر مستقیم بر نحوه محاسبه حقوق، مزایا، بیمه، مالیات و حتی شرایط پایان همکاری دارد. شناخت انواع قراردادها و ویژگی‌های آن‌ها برای حسابداران حقوق و دستمزد ضروری است، چرا که نوع قرارداد مبنای بسیاری از محاسبات حقوقی و قانونی قرار می‌گیرد.

انواع قراردادهای کاری در قانون کار ایران

 الف) قرارداد دائم

 تعریف: قراردادی است که مدت مشخصی برای پایان همکاری در آن تعیین نشده است.

ویژگی‌ها: رابطه کاری مادام‌العمر تا زمان بازنشستگی، استعفا یا اخراج قانونی ادامه دارد. فسخ قرارداد فقط با دلایل قانونی و طی فرآیند مشخص امکان‌پذیر است. کارگر از مزایای کامل مانند سنوات، بیمه بیکاری و سایر حقوق قانونی برخوردار است.

 ب) قرارداد موقت یا مدت معین

 تعریف: قراردادی است که در آن مدت همکاری مشخص شده است (مثلاً یک‌ساله یا سه‌ماهه). ویژگی‌ها: پس از پایان مدت، به صورت خودکار خاتمه می‌یابد مگر آن‌که تمدید شود. تمام مزایای قانونی (بیمه، عیدی، سنوات، مرخصی و …) باید طبق قانون رعایت شود. در صورت فسخ زودتر از موعد، ممکن است کارفرما یا کارگر ملزم به پرداخت خسارت شوند.

محاسبه در قرارداد دائم و موقت تقریباً مشابه است چون هر دو تحت پوشش کامل قانون کار قرار دارند.

فرمول پایه محاسبه :

حقوق ناخالص = حقوق پایه + مزایا + اضافه‌کاری + …

حقوق خالص = حقوق ناخالص – (بیمه + مالیات + سایر کسورات)

اقلام رایج دریافتی:

 حقوق پایه (مثلاً مطابق قانون کار ۱۴۰۳: ۷,۲۰۰,۰۰۰ تومان)

حق مسکن، بن کارگری، حق اولاد، سنوات اضافه‌کاری، شب‌کاری، نوبت‌کاری

 اقلام کسورات:

 بیمه: ۷٪ سهم کارگر

 مالیات: طبق جدول مالیاتی وزارت اقتصاد وام، کسری کار و …

 ج) قرارداد ساعتی (پاره ‌وقت)

 تعریف: قراردادی است برای کار با ساعات کاری کمتر از حالت تمام‌وقت.

 ویژگی‌ها: حقوق، بیمه و مزایا به نسبت ساعات کار محاسبه می‌شود. باید حقوق به حداقل دستمزد ساعتی تعیین‌شده توسط وزارت کار نزدیک باشد. کارگر پاره‌وقت نیز مشمول بیمه تأمین اجتماعی است.

فرمول محاسبه:

 حقوق ماهانه = (حداقل دستمزد روزانه / ۷.۳۳) × تعداد ساعت کار در ماه

مثال: اگر حداقل حقوق روزانه ۲۴۰,۰۰۰ تومان باشد،

 دستمزد ساعتی: ۲۴۰,۰۰۰ ÷ ۷.۳۳ = تقریباً ۳۲,۷۰۰ تومان

 اگر فرد ۸۰ ساعت در ماه کار کرده باشد: ۳۲,۷۰۰ × ۸۰ = ۲,۶۱۶,۰۰۰ تومان حقوق ماهانه

نکته : مزایا و کسورات نیز به‌تناسب ساعت محاسبه می‌شود.

 د) قرارداد کار معین یا پروژه‌ای

تعریف: قراردادی است برای انجام یک کار مشخص یا پروژه‌ای خاص.

 ویژگی‌ها: قرارداد با اتمام پروژه خاتمه می‌یابد. حقوق بر اساس میزان پیشرفت یا انجام پروژه پرداخت می‌شود. مشمول بیمه و مالیات است، در صورتی که شرایط قانون کار را داشته باشد.
پرداخت حقوق به صورت مبلغ مقطوع برای کل پروژه یا پرداخت مرحله‌ای بر اساس پیشرفت کار انجام می‌شود.

 پرداخت ممکن است یک‌باره، هفتگی، ماهانه یا مرحله‌ای باشد.

 مزایا، بیمه و مالیات در صورتی اعمال می‌شوند که کارگر مشمول قانون کار باشد (مثلاً اگر شاغل در محیط کارفرما و تحت مدیریت او باشد).

 مثال: پیمانکار توافق کرده که برای طراحی سایت ۳۰ میلیون تومان بگیرد.

اگر پروژه در ۳ مرحله انجام شود:

 پرداخت مرحله اول (۳۰٪): ۹ میلیون

 مرحله دوم (۴۰٪): ۱۲ میلیون

مرحله نهایی (۳۰٪): ۹ میلیون

نکته: در صورت مشمول بودن، از هر پرداخت باید بیمه و مالیات کسر شود.

هـ) قرارداد آزمایشی

 تعریف: نوعی قرارداد کوتاه‌مدت برای ارزیابی عملکرد کارگر یا کارفرما پیش از استخدام دائم. ویژگی‌ها: حداکثر مدت آن برای کارگران ۱ ماه و برای کارمندان دارای تخصص ۳ ماه است. در این مدت، هر یک از طرفین می‌تواند قرارداد را بدون پرداخت خسارت فسخ کند. مدت زمان آزمایشی جزو سوابق بیمه‌ای محسوب می‌شود.

نحوح محاسبات کاملاً مثل قرارداد موقت است، ولی مدت زمان محدود و قابل فسخ است. اگر ادامه همکاری پس از دوره آزمایشی صورت گیرد، همان سابقه برای محاسبه حقوق و مزایا لحاظ می‌شود.

نکات کلیدی برای حسابداران حقوق و دستمزد در زمان ثبت اطلاعات پرسنلی، حتماً نوع قرارداد را مشخص کنید. نوع قرارداد، مبنای نحوه محاسبه بیمه، مالیات و مزایاست. هنگام صدور فیش حقوقی، ساعات یا میزان کار انجام‌شده باید با نوع قرارداد تطابق داشته باشد. قراردادها باید کتبی باشند و نسخه‌ای از آن به کارگر تحویل داده شود.

19. عیدی و پاداش و سنوات پایان خدمت کارکنان چگونه محاسبه می‌شود؟

پاداش‌هایی مثل عیدی، سنوات خدمت، حق مرخصی استفاده‌نشده و پاداش‌های پایان‌سال از جمله حقوقی هستن که در پایان سال یا زمان خاتمه قرارداد به کارمند تعلق می‌گیره. شناخت دقیق روش محاسبه این آیتم‌ها، برای جلوگیری از اختلافات و رعایت قانون حیاتیه.

عیدی و پاداش پایان سال

مبنای قانونی :

 طبق ماده واحده قانون پرداخت عیدی و پاداش به کارکنان دولت و قانون کار:

        عیدی معادل دو ماه حقوق پایه است، مشروط بر اینکه از سه برابر حداقل حقوق پایه همان سال    بیشتر نباشد.

فرمول محاسبه عیدی:

 عیدی = (۲ × حقوق پایه ماهانه) × (تعداد ماه کارکرد ÷ ۱۲)

 مثال:

 حداقل حقوق ۱۴۰۳ = ۷,۲۰۰,۰۰۰ تومان

 کارمند ۱۲ ماه کامل کار کرده

حقوق پایه ایشان = ۹,۰۰۰,۰۰۰ تومان

 ۹,۰۰۰,۰۰۰ × ۲ = ۱۸,۰۰۰,۰۰۰ تومان

اما چون سقف مجاز عیدی = ۷,۲۰۰,۰۰۰ × ۳ = ۲۱,۶۰۰,۰۰۰ تومان →

پس کل مبلغ قابل پرداخت است.

 اگر شخصی کمتر از یک سال کار کرده باشد، عیدی به نسبت مدت کارکردش پرداخت می‌شود.

سنوات پایان خدمت (حق پایان کار)

 مبنای قانونی:

 طبق ماده ۲۴ قانون کار، در صورت فسخ قرارداد یا پایان آن، کارفرما موظف است به ازای هر سال سابقه کار، معادل یک ماه آخرین حقوق پرداختی به عنوان مزایای پایان کار (سنوات) بپردازد.

 فرمول محاسبه سنوات:

 سنوات = (حقوق پایه + مزایای مستمر) × تعداد سال سابقه

 اگر فرد کمتر از یک سال کار کرده باشد:

 سنوات = (حقوق پایه + مزایا) × (تعداد روزهای کارکرد ÷ ۳۶۵)

مزایای مستمر شامل:

 پایه سنوات

فوق‌العاده‌های دائم مثل حق جذب یا حق تخصص (نه مواردی مثل پاداش موردی یا اضافه‌کاری)

مرخصی استفاده‌نشده

طبق ماده ۶۶ قانون کار، کارگر در سال ۲۶ روز مرخصی استحقاقی دارد (۲/۵ روز در ماه). در پایان سال یا هنگام تسویه، حداکثر تا ۹ روز مرخصی استفاده‌نشده قابل تبدیل به پول است.

فرمول محاسبه:

 مرخصی مانده × حقوق روزانه = مبلغ قابل پرداخت

 محاسبه حقوق روزانه:

 حقوق ماهانه ÷ ۳۰ = حقوق یک روز

 اگر کارگر از مرخصی استفاده نکرده و ۹ روز باقی مانده:

 ۹ × (۹,۰۰۰,۰۰۰ ÷ ۳۰) = ۹ × ۳۰۰,۰۰۰ = ۲,۷۰۰,۰۰۰ تومان

پاداش بهره‌وری و کارانه

این پاداش‌ها بسته به سیاست داخلی هر شرکت و عملکرد فردی یا تیمی پرداخت می‌شن. در قانون کار الزام ندارن اما در قراردادها، آیین‌نامه‌ها یا توافقات ممکنه پیش‌بینی بشن.

معمولاً پایان سال یا هر فصل، درصدی از سود یا میزان تولید به عنوان پاداش بهره‌وری یا کارانه پرداخت می‌شه.

نکات مهم برای حسابداران

عیدی و سنوات باید در پایان سال در دفاتر به‌عنوان هزینه حقوقی ثبت شوند.

 مالیات عیدی مشابه مالیات حقوق محاسبه می‌شه.

سنوات در پایان قرارداد یا بازنشستگی تسویه می‌شه اما برخی شرکت‌ها سالانه آن را پرداخت یا ذخیره می‌کنند.

 مرخصی مازاد بر ۹ روز در پایان سال معمولاً قابل پرداخت نیست (باید استفاده شود، مگر در قرارداد خلافش آمده باشد).

سایر قوانین و مقررات حقوق و دستمزد :

در این فصل، مهم‌ترین مواد قانونی که حسابداران حقوق و دستمزد باید بدونن رو به زبون ساده و کاربردی بررسی می‌کنیم. بدون شناخت درست قوانین، محاسبه و ثبت حقوق و دستمزد می‌تونه پر از ایراد و دردسر باشه.

Bottom of Form

Top of Form

Bottom of Form

قوانین قانون کار مرتبط با حقوق و دستمزد

ماده ۱: شمول قانون کار

 همه قراردادهای کاری که میان کارگر و کارفرما در ایران بسته می‌شن، تابع قانون کار هستن (مگر اینکه قانون خاص‌تری مثل قانون خدمات کشوری برای کارمندان دولت حاکم باشه).

ماده ۲: تعریف کارگر

کارگر کسیه که در قبال دریافت مزد، برای کارفرما کار می‌کنه (چه یدی، چه فکری).

ماده ۳۸: مساوات در پرداخت

کار مساوی = مزد مساوی. هیچ تبعیضی بین زن و مرد، نژاد، مذهب و… در پرداخت حقوق نباید وجود داشته باشه.

ماده ۳۹: حقوق در ماه ناقص

 اگر کارگر کمتر از یک ماه کار کرده باشه، مزد او به نسبت روزهای کارکرد باید محاسبه و پرداخت بشه.

ماده ۴۱: حداقل مزد  

شورای عالی کار هر سال حداقل حقوق پایه رو با توجه به نرخ تورم و سبد معیشت تعیین می‌کنه. هیچ کارگری نباید کمتر از این حداقل حقوق دریافت کنه.

ماده ۴۴ تا ۴۷: کسورات قانونی

 کارفرما فقط می‌تونه کسوراتی که در قانون مشخص شده (بیمه، مالیات و…) یا با توافق کارگر انجام بده رو از حقوق کم کنه.

ماده ۵۹: اضافه‌کاری

 انجام اضافه‌کار باید با رضایت کارگر باشه

 سقف اضافه‌کار: ۴ ساعت در روز

نرخ اضافه‌کار: ۴۰٪ بیش‌تر از نرخ ساعتی عادی

ماده ۶۶: مرخصی سالانه

 مرخصی استحقاقی سالانه: ۲۶ روز کاری

کارگر می‌تونه تا ۹ روز از مرخصی استفاده‌نشده رو به سال بعد منتقل کنه یا نقداً دریافت کنه.

ماده ۷۲: تعطیلات رسمی

 کارگر در ایام تعطیل رسمی (و جمعه‌ها) حق دریافت مزد دارد.

ماده ۲۴ و ۲۷: پایان قرارداد

 در پایان قرارداد یا فسخ آن، سنوات خدمت باید به کارگر پرداخت شود. اخراج بدون دلیل قانونی = پرداخت سنوات بیشتر.

قوانین سازمان تأمین اجتماعی

بیمه اجباری:

 طبق قانون، کارفرما موظف است همه کارکنان (رسمی، قراردادی، ساعتی) را بیمه کند.

نرخ سهم‌ها:

 سهم کارگر: ۷٪

سهم کارفرما: ۲۰٪

سهم دولت: ۳٪

مجموع: ۳۰٪ از حقوق مشمول بیمه

ارسال لیست بیمه:

 تا آخر ماه بعد باید لیست بیمه از طریق سامانه ارسال و پرداخت شود.

 تأخیر = جریمه